Zoals gezegd: uit allerlei onderzoeken en rapportages blijkt wat mensen al gemerkt hebben: dat geluid stilletjes (!) de openbare ruimte ‘inpikt.’ Uit diezelfde onderzoeken blijkt ook dat geluid en lawaai onverwacht veel gezondheidsheidsschade aan mensen toebrengt, de leefbaarheid van buurten en wijken ernstig verstoort en de biodiversiteit vermindert.
De waarde van stilte (en rust) is dus bekend. Juist in een tijd waarin hektiek, stress, overprikkeling, spanning en jacht hoogtij vieren is de behoefte aan rust en stilte groot.
Dat is merkwaardig: als onderzoek uitwijst dat iets wat ongezond en onplezierig steeds verder om zich heen grijpt en (veel) slachtoffers maakt, waarom wordt daar dan door de overheid amper grens aan gesteld? Is rust, stilte, leefbaarheid en gezondheid niet belangrijk genoeg? Nog merkwaardiger wordt het als we ons realiseren dat de openbare ruimte, de ‘open lucht’, ‘buiten’ van iedereen is. Of dat nu een winkelcentrum, een tuin, een natuurgebied of een park, een buurt is. Geluid houdt zich net als stank, licht en rook niet aan grenzen. En waar een overmaat aan stank of rook al snel op zware protesten stuit, lijkt het wel of geluid sluiperderwijs norm is geworden. Ton Lemaire schrijft in een van zijn boeken dat we ongemerkt in een ‘cultuur van lawaai’ zijn beland: van grasmaaiers tot winkelcentra, van bladblazers tot vliegtuigen, van wegverkeer tot festivals enzovoort. En wie erover klaagt is snel een zeurpiet.
Kennelijk zijn rust en stilte niet belangrijk genoeg. Andere waarden zijn in de ogen van besluitvormers kennelijk belangrijker. Rust en stilte hebben ogenschijnlijk weinig waarde. Maar dat is een vergissing.
Hoe kan het dat geluid sluipenderwijs een norm is geworden? Tijd om erover na te denken en je af te vragen wat geluid eigenlijk is, waar het vandaan komt, wie er belang bij hebben en wat de waarde er van is. Tijd voor ‘stiltefilosofie.’ Van wie is de stilte? Is stilte belangrijk? Welk nut heeft stilte? Wat zijn de overeenkomsten met stank, rookvrije (publieke) ruimte, lichtvervuiling?
Geen filosofie = geen wetgeving. Er zijn weliswaar regels, heel versnipperd en ingewikkeld, maar als het er op aan komt biedt dat weinig houvast. Er is niet eens een grondwetsartikel/mensenrecht dat zegt dat ieder recht heeft op stilte: er is geen stilterecht. Wie rust of stilte wil beschermen of af wil dwingen trekt bijna altijd aan het kortste eind of moet zich via dure procedures (en machtige tegenstanders) bedienen van omwegen. Toch hoeft het niet altijd onsuccesvol te zijn.
